სარედაქციო წერილი
ნატო-ს ერთადერთი მუსულმანური ქვეყანა ირანთან ვაჭრობის გაფართოვებით დასავლეთის იმ ძალისხმევას უთხრის ძირს, რომელიც ირანს ბირთვულ იარაღს არიდებს
მიუხედავად იმისა, რომ კონგრესმა შეიძლება ის კანონი მიიღოს, რომელიც უცხოურ კომპანიებს ირანისთვის ნავთობის მიყიდვის გამო დასჯის, ხოლო გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია, ბირთვული მოლაპარაკებების მიმდინარე რაუნდის ჩაშლის შემთხვევაში, ამ ქვეყნის წინააღმდეგ სანქციების დასაწესებლად ემზადება, ირანელი ლიდერები ამ კვირას ამაღლებულ განწყობაზე იყვნენ, რადგან ისინი ახლო-აღმოსავლეთის საკვანძო სახელმწიფოსთან ვაჭრობის გასამმაგებას გეგმავენ.
მაშ რომელია ის ყალთაბანდი ქვეყანა, რომელიც დასავლეთის ძალისხმევას არ დაუშვას თეირანის მიერ ბირთვული იარაღის მიღება, ძირს უთხრის? სირია, ან იქნებ არაპროგნოზირებადი საუდის არაბეთი? სინამდვილეში ეს თურქეთია, ნატო-ს წევრი, პერსპექტივაში ევროპის კავშირისაც და შეერთებული შტატების სტრატეგიულად ყველაზე მნიშვნელოვანი მუსულმანი მოკავშირე.
თურქეთის პრემიერ-მინისტრმა რეჯეპ ტაიპ ერდოღანმა ოთხშაბათს გამოამზეურა გეგმა, რომლის თანახმადაც ორ ქვეყანას შორის ვაჭრობა დღეს არსებული დონიდან, რაც $7 მილიარდს უტოლდება, 2011 წლისთვის $20 მილიარდამდე გაიზრდება. როგორც იტყობინებიან, თურქეთი და ირანი ელექტროსადგურების, ბანკების და ბუნებრივი აირის მოპოვების სფეროში თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმდნენ, რაც ირანს იმ ეკონომიკურ ტკივილს შეუმსუბუქებს, რომელიც შეიძლება გაერთიანებული ერების მიერ დაწესებულ მკაცრ სანქციებს გამოეწვია. ამ შეთანხმებამ ცეცხლი შეუნთო შფოთს იმის თაობაზე, რომ თურქეთი, დემოკრატიული მუსულმანური ქვეყნის მოდელი, ევროპასა და არაბულ სამყაროს შორის სასიცოცხლო ხიდს, ზურგს აქცევს დასავლეთს და აღმოსავლურ ისლამისტურ რეჟიმებს იხუტებს გულში.
ზოგიერთი ამ შიშთაგან, ალბათ გაზვიადებულია. ამ ვითარებაში დიდი წვლილი თურქეთისა და ისრაელის ურთიერთობების გაუარესებამაც შეიტანა. ეს ურთიერთობები, ერთ დროს ნელ-თბილი, 2008 წლის ღაზაში შეჭრის შემდეგ ერთიანად გაცივდა, მაგრამ ეს მხოლოდ ახლო-აღმოსავლეთის პოლიტიკაა, მაშინ ერდოღანი ღაზასთან დაკავშირებულ აღშფოთებას ირეკლავდა და ისრაელზე თავდასხმით შინ თავის სტატუსს განამტკიცებდა. ცოტაა იმის შანსი, რომ თურქეთი ისრაელთან ურთიერთობების შეწყვეტით საფრთხეს შეუქნის თავის კავშირებს შეერთებულ შტატებთან და ევროპასთან.
მაგრამ თეირანტან ანკარას მზარდი ურთიერთობა შემაშფოთებელია. ამაში ბრალი ნაწილობრივ ისეთ ევროპელ ლიდერებს მიუძღვით, როგორიცაა საფრანგეთის პრეზიდენტი ნიკოლა სარკოზი, რომლის წინააღმდეგობაც ევროპის კავშირში თურქეთის გაწევრიანებისადმი, თურქეთში ანტი-დასავლური განწყობების გამწვავების მიზეზი გახდა. კიდევ ერთი ფაქტორი ქვეყნის ახლად აღმოჩენილი თვითდარწმუნებაა. მისმა ეკონომიკურმა და გეოპოლიტიკურმა მნიშვნელოვნებამ თურქეთი ისეთ პოზიციაში ჩააყენა, როდესაც მას შეუძლია დიდი ხნის ნანატრი სურვილი აისრულოს და მსოფლიო დიპლომატიურ არენაზე მნიშვნელოვან მოთამაშედ იქცეს. ირანთან ფლირტი ის გზაა, რომლის მეშვეობითაც თურქეთს გლობალური ძალაუფლების მფლობელთაგან მისი დამოუკიდებლობის დემონსტრირების საშუალება ეძლევა.
ეს თვითდარწმუნება, ალბათ ყველაზე სრულად 7 დეკემბერს გაცხადდება, მაშინ როდესაც ერდოღანი ვაშინგტონში პრეზიდენტ ობამასთან სტუმრად ჩავა. მისგან შემტევ პოზიციას ელიან, მაგრამ ობამამაც პატარა გაკვეთილი უნდა ჩაატაროს. ბირთვული ირანი თურქეთის ინტერესებში არ არის და ერდოღანის არაერთი განცხადება იმის შესახებ, რომ თეირანი მხოლოდ ენერგეტიკული პროგრამითაა დაინტერესებული ან სასაცილომდე მიამიტურია, ან სახიფათოდ ცინიკური.
ორიგინალი
ნატო-ს ერთადერთი მუსულმანური ქვეყანა ირანთან ვაჭრობის გაფართოვებით დასავლეთის იმ ძალისხმევას უთხრის ძირს, რომელიც ირანს ბირთვულ იარაღს არიდებს
მიუხედავად იმისა, რომ კონგრესმა შეიძლება ის კანონი მიიღოს, რომელიც უცხოურ კომპანიებს ირანისთვის ნავთობის მიყიდვის გამო დასჯის, ხოლო გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია, ბირთვული მოლაპარაკებების მიმდინარე რაუნდის ჩაშლის შემთხვევაში, ამ ქვეყნის წინააღმდეგ სანქციების დასაწესებლად ემზადება, ირანელი ლიდერები ამ კვირას ამაღლებულ განწყობაზე იყვნენ, რადგან ისინი ახლო-აღმოსავლეთის საკვანძო სახელმწიფოსთან ვაჭრობის გასამმაგებას გეგმავენ.
მაშ რომელია ის ყალთაბანდი ქვეყანა, რომელიც დასავლეთის ძალისხმევას არ დაუშვას თეირანის მიერ ბირთვული იარაღის მიღება, ძირს უთხრის? სირია, ან იქნებ არაპროგნოზირებადი საუდის არაბეთი? სინამდვილეში ეს თურქეთია, ნატო-ს წევრი, პერსპექტივაში ევროპის კავშირისაც და შეერთებული შტატების სტრატეგიულად ყველაზე მნიშვნელოვანი მუსულმანი მოკავშირე.
თურქეთის პრემიერ-მინისტრმა რეჯეპ ტაიპ ერდოღანმა ოთხშაბათს გამოამზეურა გეგმა, რომლის თანახმადაც ორ ქვეყანას შორის ვაჭრობა დღეს არსებული დონიდან, რაც $7 მილიარდს უტოლდება, 2011 წლისთვის $20 მილიარდამდე გაიზრდება. როგორც იტყობინებიან, თურქეთი და ირანი ელექტროსადგურების, ბანკების და ბუნებრივი აირის მოპოვების სფეროში თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმდნენ, რაც ირანს იმ ეკონომიკურ ტკივილს შეუმსუბუქებს, რომელიც შეიძლება გაერთიანებული ერების მიერ დაწესებულ მკაცრ სანქციებს გამოეწვია. ამ შეთანხმებამ ცეცხლი შეუნთო შფოთს იმის თაობაზე, რომ თურქეთი, დემოკრატიული მუსულმანური ქვეყნის მოდელი, ევროპასა და არაბულ სამყაროს შორის სასიცოცხლო ხიდს, ზურგს აქცევს დასავლეთს და აღმოსავლურ ისლამისტურ რეჟიმებს იხუტებს გულში.
ზოგიერთი ამ შიშთაგან, ალბათ გაზვიადებულია. ამ ვითარებაში დიდი წვლილი თურქეთისა და ისრაელის ურთიერთობების გაუარესებამაც შეიტანა. ეს ურთიერთობები, ერთ დროს ნელ-თბილი, 2008 წლის ღაზაში შეჭრის შემდეგ ერთიანად გაცივდა, მაგრამ ეს მხოლოდ ახლო-აღმოსავლეთის პოლიტიკაა, მაშინ ერდოღანი ღაზასთან დაკავშირებულ აღშფოთებას ირეკლავდა და ისრაელზე თავდასხმით შინ თავის სტატუსს განამტკიცებდა. ცოტაა იმის შანსი, რომ თურქეთი ისრაელთან ურთიერთობების შეწყვეტით საფრთხეს შეუქნის თავის კავშირებს შეერთებულ შტატებთან და ევროპასთან.
მაგრამ თეირანტან ანკარას მზარდი ურთიერთობა შემაშფოთებელია. ამაში ბრალი ნაწილობრივ ისეთ ევროპელ ლიდერებს მიუძღვით, როგორიცაა საფრანგეთის პრეზიდენტი ნიკოლა სარკოზი, რომლის წინააღმდეგობაც ევროპის კავშირში თურქეთის გაწევრიანებისადმი, თურქეთში ანტი-დასავლური განწყობების გამწვავების მიზეზი გახდა. კიდევ ერთი ფაქტორი ქვეყნის ახლად აღმოჩენილი თვითდარწმუნებაა. მისმა ეკონომიკურმა და გეოპოლიტიკურმა მნიშვნელოვნებამ თურქეთი ისეთ პოზიციაში ჩააყენა, როდესაც მას შეუძლია დიდი ხნის ნანატრი სურვილი აისრულოს და მსოფლიო დიპლომატიურ არენაზე მნიშვნელოვან მოთამაშედ იქცეს. ირანთან ფლირტი ის გზაა, რომლის მეშვეობითაც თურქეთს გლობალური ძალაუფლების მფლობელთაგან მისი დამოუკიდებლობის დემონსტრირების საშუალება ეძლევა.
ეს თვითდარწმუნება, ალბათ ყველაზე სრულად 7 დეკემბერს გაცხადდება, მაშინ როდესაც ერდოღანი ვაშინგტონში პრეზიდენტ ობამასთან სტუმრად ჩავა. მისგან შემტევ პოზიციას ელიან, მაგრამ ობამამაც პატარა გაკვეთილი უნდა ჩაატაროს. ბირთვული ირანი თურქეთის ინტერესებში არ არის და ერდოღანის არაერთი განცხადება იმის შესახებ, რომ თეირანი მხოლოდ ენერგეტიკული პროგრამითაა დაინტერესებული ან სასაცილომდე მიამიტურია, ან სახიფათოდ ცინიკური.
ორიგინალი
